Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi ve İç Hastalıkları-Gastroenteroloji-Transplant Uzmanı Prof. Dr. Nevin Yılmaz, COVID-19 ve sindirim sistemi belirtilerine yönelik açıklamalarda bulundu. İshalin COVID-19’un bir bulgusu olabileceğini belirten Prof. Dr. Yılmaz, yazısında şu ifadelere yer verdi:
“Aralık 2019’dan bu yana ateş, kuru öksürük, nefes darlığı, kas ağrısı, tat veya koku kaybı COVID-19’u düşündüren başlıca bulgular olarak bilinir ve bu bulgular virüse maruz kaldıktan 2-14 gün sonra ortaya çıkabilir. Ancak son raporlar, COVID-19’un solunum semptomları olsun ya da olmasın ‘sindirim sistemi bulguları‘ ile de ortaya çıkabileceğini öne sürmektedir. Bu bulgular; ishal, kusma, karın ağrısı ve iştahsızlık olarak rapor edilmiş ve bazı çalışmalarda COVID-19 hastalarının yarısından fazlasında iştah kesilmesi; hastalığı hafif geçiren kişilerin ise yaklaşık üçte birinde ishal olduğu ve ishalin ilk hastalık bulgusu olduğu rapor edilmiştir. Bu vakalarda ishalin genel olarak şiddetli olmadığı, yaklaşık üçte birinin ateşsiz seyrettiği ve 5 ila 14 gün sürebildiği rapor edilmiştir.
Sorun, bu hastaların solunum semptomları olanlara göre daha geç hastaneye başvurmaları ve klasik semptomları göstermedikleri için hafif derecede hasta olsalar dahi, bu hastaların hastalığı yayabilme olasılığıdır. Ayrıca sindirim sistemi bulgularının olması, fekal-oral (dışkı yolu) ile de virüsün atılabileceğini düşündürmektedir. Çin’deki yeni bir vaka serisi çalışması, boğaz sürüntüsü negatif olan, ikisi tedaviden önce ishal gösteren üç COVID-19 hastasının dışkısında virüs tespit edilebileceğini doğrulamıştır.
O nedenle pandeminin devam ettiği bu dönemde, sindirim sistemi belirtilerine ve bulaşıcı ishalde olduğu gibi hijyen veya sanitasyona dikkat edilmesi, en azından bu konuda çalışmalar kesinlik kazanıncaya kadar akıllıca olacaktır. Klasik bulaşıcı ishalde fekal-oral yolu özetleyen beş ‘F’ faktörü parmaklar, sinekler, açık alanlar, sıvılar ve besindir. Dezenfektanlar ile sık sık el temizliği, bulaşmayı önlemenin ilk ve en etkili adımıdır. Güvenli gıda hazırlama, bulaşıcı ishali önlemenin bir başka önemli yönüdür.
Sonuç olarak; COVID-19 ‘sindirim sistemi ile bulaş yolu’ konusunda vaka raporları ve laboratuvar çalışmaları devam etmektedir. Bu süreç içerisinde fekal-oral bulaşma ihtimaline karşı önlemlerin alınması akıllıca olacaktır.”
