Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Dekanı ve Kanser Kayıtçılığı Proje Koordinatörü Prof. Dr. Nahide Gökçora, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde (KKTC) Kanser Kayıtçılığı faaliyetleri kapsamında yürütülen çalışmalar hakkında açıklamalarda bulundu. Prof. Dr. Gökçora açıklamasında şu ifadelere yer verdi;
“Günümüzde Kanser hastalığı bir halk sağlığı sorunudur. Tüm dünyada en sık görülen iki ölüm sebebinden biri kanserdir. Hasta ve hasta yakınlarını etkilediği kadar ülke ekonomisi, iş gücü kaybı ve toplum psikolojisi açısından da çok önemli etkileri vardır. Bu hastalıkla mücadelede hastalığın ülkede seyrine dair tam ve doğru verilere ulaşmak hastalığı önleme ve kontrol politikaları geliştirmek için olmazsa olmazdır. Bu verilere ulaşmanın yolu kanser kayıtçılığı ile ülkeye dair kanser istatistiki verileri oluşturmaktan geçer. Böylelikle toplumda farklı kanser tiplerinin; hangi bölgelerde, hangi yaş grupları ve cinsiyette görüldüğüne ve hangi kanser türünün hangi aşamada tanı aldığına dair en doğru sonuçlara ulaşılır.
Kendine ait belli kuralları olan kanser kayıtçılığı basit bir veri kaydetme yöntemi olmayıp dünyada aynı disiplin içinde veri toplamayı, kaydetmeyi ve karşılaştırabilmeyi, ortak bir dil oluşturmayı içerir. Ülkemizde ilk kanser kayıt faaliyetleri 2003 yılında hastane tabanlı olarak başlamış olmakla birlikte, sürekliliği olan toplum tabanlı kayıtçılığa 2016 yılında geçilmiştir ve halen aktif olarak devam etmektedir.
2015 yılında KKTC Sağlık Bakanlığı ile DAÜ Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi iş birliği ile başlayan KKTC’de kanser kayıtçılığı faaliyetleri kapsamında 2012 - 2016 yıllarının kanser verilerini kapsayan 5 yıllık kanser istatistikleri 2019 yılı Kanser Haftası’nda toplumla paylaşılmıştır. Toplum tabanlı kayıtçılık faaliyetleri halen devam etmektedir. Ancak COVID-19 pandemisinden etkilenen birçok alanda olduğu gibi kayıtçılık birimimizde de kısmi aksamalar yaşanmıştır. Kanser kayıt işlemlerimizin yürütülmekte olduğu ofis pandemi sürecinde temas takip ekibinin kullanımına fedakarlıkla sunulmuştur. Yakın zamanda yeni bir fiziki düzen oluşturularak bu süreçte klasörlenerek hazırlanmış olan kanser olgu bilgileri hızla merkezi bilgisayara işlenmeye başlanmıştır. Kuzey Kıbrıs Kanser Kayıt Merkezi, faaliyete başladığı ilk günden beri Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı’nın (IARC) belirlemiş olduğu uluslararası standartlarda kayıt yapmakta olup, işlenen verilerin kalite kontrolünün ardından istatistiki sonuçlar ortaya konmakta ve yorumlanmaktadır. 2017 ve 2018 yılına dair kanser istatistiklerinin 2021 yılının Mayıs ayı sonunda toplum ile paylaşılması hedeflenmiştir.
Son olarak; kanser ile savaşta etkin bir tarama planı ve kanser kontrol planının oluşturulması için kayıtçılık verilerinin önemi büyüktür. Ülke kaynaklarının doğru kullanımı, halk sağlığının korunması ve erken tanı açısından izlenmesi gereken yol budur.
22 Ekim 2018 tarihinde KKTC Meclisi’nde kabul edilen ‘Kanser Hastalığı Bildirim Yasası’ ile kanser hastalığının bildirimi zorunlu hale gelmiş ve bu yasal düzenleme kanser kayıtçılığına ivme kazandıracak bir adım olmuştur. Bu bağlamda; KKTC’de hizmet veren tüm doktor ve sağlık kuruluşları, kendi klinik veya birimlerinde tanı almış veya tedavi olan kanser olgularını KKTC Sağlık Bakanlığı’na bildirmelidirler. Bu bildirim web sayfasından erişebilecekleri Kanser Hastalığı Bildirim Formu’nu doldurarak yapılabilmektedir. Her yılın başında bir önceki yıla ait kanser verilerini toplayarak Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi’ne bağlı Kanser Kayıt Birimi’ne ulaştırmaları veya kendileri ile temasa geçecek Bakanlığın kanser kayıt elemanına iletmeleri gerekmektedir. Böylelikle ülkemize dair kanser istatistikleri süreklilikle elde edilebilecek ve daha etkili kontrol ve önleme çalışmaları sürdürülebilecektir.
Projenin gerçekleşmesine katkı koyan KKTC Sağlık Bakanlığı, Temel Sağlık Hizmetleri Dairesi Başhekimi Dr. Figen Gülen İnce, Kanser Kayıt Birimi Sorumlusu Dr. Minel Özen, Kanser Kayıt Birimi Personeli Mine Kaplan, DAÜ Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi öğretim üyeleri ve proje yürütücüsü Yrd. Doç. Dr. N. İlke Akçay ile Dr. Özge Cumaoğulları Eker’e, ayrıca başta tüm onkologlarımız ve patoloji laboratuvarı çalışanları olmak üzere verilerin toplanmasına katkı koyan herkese çok teşekkür ediyorum.”
